Nog iets minder dan zeven weken te gaan tot aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen. De natuur op de Westkust blijft branden, Trump belooft nog voor de verkiezingen een coronavaccin (desnoods moeten de regels voor goedkeuring maar worden aangepast), en voor het eerst sinds maanden staat de president (weliswaar slechts in één enkele peiling) op kop.
Wat gebeurt er?
Biden noemde hem “brandstichter van het klimaat” en “crimineel”. Trump retourneerde het compliment: “Als Biden wint, wint China“. En hij voegde er in een adem “de relschoppers, de anarchisten en de brandstichters” aan toe.
Iets minder dan zeven weken zijn er te gaan in de laatste rechte lijn naar het Witte Huis. Tussen de twee kandidaten woedt er een open strijd zonder taboes. De wilde branden op de Westkust hebben de verkiezingscampagne niet nodig om aangewakkerd te worden. Duizenden hectaren land worden verwoest en het okergeel van rook en roet maakt plaats voor surrealistische scenario’s van huizen en straten die roze kleuren door de brandvertragers die men gebruikt om de vlammen in bedwang te houden.
Ondertussen beweert Amy Dorris, een voormalig model, dat Trump zijn tong in haar keel duwde en haar tegen haar wil betastte tijdens het US Open tennistoernooi in 1997 en haar eis om op te houden negeerde. Trump’s advocaten ontkennen alle aantijgingen maar ze zijn zeer vervelend voor Trump die al op verschillende fronten belaagd wordt.
Vooral het coronavirus, waarover hij openlijk in de clinch ligt met zijn gezondheidsadviseurs, trekt de aandacht. Een maand geleden haalde hij een nieuwe adviseur binnen, Dokter Scott Atlas, die dicht bij zijn ideeën over het virus aanleunt en op Fox News regelmatig opgevoerd wordt als corona-expert. Atlas blijkt echter geen achtergrond te hebben op het gebied van volksgezondheid, epidemiologie of infectieziekten. Verleden week schreven tientallen van zijn oud-collega’s aan de Stanford University een open brief waarin ze zeiden een ‘morele en ethische verantwoordelijkheid’ te hebben om zijn beweringen over Covid-19 en zijn optimistische vooruitzichten op terugkeer naar het normale leven aan te klagen. Advocaten van Scott Atlas dreigen de ondertekenaars van de open brief aan te klagen wegens laster als ze hun verklaringen niet intrekken.
Maar dat zijn randfenomenen. Opgetogen over een Rasmussen-peiling die hem voor het eerst een voordeel geeft ten opzichte van Joe Biden (47% tegenover 46%), speelde Donald Trump de kaart van het vaccin. Volgens hem kan de distributie al vanaf midden oktober beginnen. Robert Redfield, de directeur van het federale agentschap voor gezondheidsbescherming, ontkende dat en meldde tijdens een hoorzitting in de Senaat dat hij geen vaccin verwacht voor het einde van het tweede of derde kwartaal van 2021. Verrassend genoeg kwam de bekende immunoloog Anthony Fauci deze keer echter Trump te hulp door te zeggen dat hij nog steeds “wilde wedden” dat er tegen november/december een veilig en effectief vaccin klaar zou zijn.
Biden reageerde ondertussen op afstand met een persconferentie op een drive-in in Pennsylvania, zijn woonplaats in een van de meest omstreden staten voor de stemming van 3 november. Hij hekelde het falen van Trump in het beheer van de pandemie als een “totale diskwalificatie” voor het presidentschap. “Ik vertrouw op de vaccins, de wetenschappers, maar niet Donald Trump,” waarschuwde hij. “Het enige waar hij aan denkt is Wall Street, niet aan de Amerikanen.”
De peilingen dan maar weer
De appreciatie voor Trump verandert nagenoeg niet in de peilingen. Slechts 12% van de Democraten keurt Trump goed terwijl slechts 13% van de Republikeinen hem bekritiseren. De overgrote meerderheid blijft zich zorgen maken over de richting waarin het land gaat. De economie, de werkgelegenheid en de gezondheidszorg blijven de grootste problemen voor de meeste Amerikanen. Ook de kloof tussen degenen die de aanpak van Covid-19 betwisten (58%) en degenen die tevreden zijn (39%) blijft op het hoogste niveau.
Biden behoudt een 8-punts voorsprong op Trump onder de geregistreerde kiezers (47% tot 39%), oplopend tot 9 onder de waarschijnlijke kiezers. Volgende week kan interessanter zijn. We zien dan of de diplomatieke ‘overwinning’ van Trump, de bemiddelende rol die hij speelde bij het akkoord tussen Israël, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein; een gunstig effect gehad heeft op de appreciatie voor zijn persoon.
Actuele thema’s
Er hangt mist in New York City, maar het is niet de eerste herfstmist: het is de rook van de wilde vuren die branden aan de Amerikaanse westkust.Vandaag versluiert een rookwolk die van 4000 km ver komt de hemel aan de oostkust.
Sinds eind augustus staat de westkust van de VS – Californië, Oregon en de staat Washington – in brand. Een droge zomer en recordtemperaturen hebben gezorgd voor meer brandstof dan normaal voor de wilde vuren die elke zomer woeden. Sterke winden jagen de vlammen op en zorgen ervoor dat de situatie moeilijk onder controle te krijgen is. De balans is dramatisch: minstens 27 doden, ongeveer 2.000 vernielde huizen en bedrijven en 100.000 klimaatvluchtelingen. De lucht in de omgeving van de branden is niet te ademen. Scholen, parken en stranden zijn gesloten, de elektriciteit is afgesloten en mensen wordt aangeraden hun huis niet te verlaten. De luchtkwaliteit in het noordwesten van Noord-Amerika is volgens het in Zwitserland gebaseerde IQair bij de slechtste in de wereld. Het Medisch Centrum van Seattle kondigde een piek aan in de opnames van patiënten met ademhalingsproblemen.
Het was al jaren duidelijk dat er een ramp te gebeuren stond. Tussen 2005 en vandaag hebben de temperaturen ongekende pieken bereikt en 2020 dreigt alle records te breken. In augustus bereikte de temperatuur in Death Valley, Californië, bijna 54 graden, waarschijnlijk de hoogste temperatuur die ooit door de mens is waargenomen (het vorige record van 51 graden werd in 2018 in Algerije gemeten). Met de hittegolf braken er 900 branden uit in Californië. In twee weken tijd werd een gebied zes keer zo groot als het gebied dat in 2019 werd geteisterd door de vlammen, verteerd.
Alsof dat nog niet voldoende is, zal 2020 waarschijnlijk ook een recordjaar worden voor het aantal orkanen. Verleden week groeide de orkaan “Sally” in de Golf van Mexico. Florida, Alabama en Mississippi raakten in paniek over het risico van zware regens en overstromingen. Tegelijkertijd vormden zich in de Atlantische Oceaan zeven verschillende tropische stormen. Het hoogste aantal sinds 1971.
In een artikel in The New York Times over hoe de toekomst er zal uitzien maken experts voorspellingen over de gevolgen van de klimaatverandering en natuurrampen in de VS. Volgens de analyse moet een op de 12 Amerikanen in de komende 45 jaar mogelijk zijn huis verlaten vanwege de klimaatverandering; de “megafires“, de enorme branden zoals die in Californië in de afgelopen weken woedden kunnen tegen 2070 gebieden bereiken waar 28 miljoen Amerikanen worden. Als de zeespiegel blijft stijgen, zullen de kustgebieden in de buurt van metropolen als Miami, New York en Boston onder water komen te staan. Tegen 2060 dreigt het Amerikaanse Midwesten seizoenen te beleven die zo heet en vochtig zijn dat de bevolking nog moeilijk zijn huis zal kunnen verlaten. Schattingen van de economische, sociale en menselijke schade van deze verschijnselen zijn onzeker, maar alleszins dramatisch.
Na weken van stilte vloog Trump verleden week maandag eindelijk naar Californië om de door de branden getroffen gebieden te bezoeken. De president wees (terecht trouwens) met de vinger op de slechte staat van onderhoud van de natuurgebieden en minimaliseerde (onterecht) de gevolgen van de klimaatverandering: “Het moet over een tijdje afkoelen, wacht maar af” zei hij, en voegde eraan toe dat hij niet gelooft dat “de wetenschap echt weet wat er gebeurt.”
Biden daarentegen haalt klimaatverandering aan als de belangrijkste oorzaak van de ramp, waardoor het klimaat en de natuurbranden een ander onderwerp van discussie zijn geworden. Biden vertelde aanhangers in Delaware dat een hoeksteen van de American Dream, het bezit van een huis, op het spel staat als de klimaatverandering niet wordt aangepakt. “We hebben een president nodig die de wetenschap respecteert”, zei hij. “Tenzij we dringend actie ondernemen, wordt het binnenkort rampzaliger.”
Of de branden een effect zullen hebben op de race voor het Witte Huis, is voorlopig niet duidelijk. Tot nu toe hebben de branden vooral gebieden met een democratische meerderheid getroffen, die zich al bewust zijn van de risico’s van de klimaatverandering. Als de branden het Middenwesten bereiken, een regio die belangrijk is voor de uitslag in november, kan de president ertoe gedwongen worden om meer aandacht te schenken aan de kwestie. Het klimaat is voor de Amerikanen de afgelopen jaren belangrijker geworden. 52 procent van hen vind dat de strijd tegen de klimaatverandering een prioriteit van de president en het Congres moet zijn – een stijging van 20 punten ten opzichte van acht jaar geleden.
Een vacature bij het Hooggerechtshof
Op de valreep van Trump’s ambtstermijn overlijd Ruth Bader Ginsburg, een rechter van het Hooggerechtshof. Voor de VS is dat een belangrijke gebeurtenis.
Als derde regeringstak in de VS houdt het Hooggerechtshof niet alleen de bevoegdheden van de andere twee takken (de wetgevende en uitvoerende macht) in de gaten, het neemt ook beslissingen die het land fundamenteel kunnen veranderen, zoals bijvoorbeeld de uitspraak uit 1954 dat rassenscheiding in openbare scholen ongrondwettelijk is.
In het Hooggerechtshof zetelen negen rechters. Met de dood van Ginsburg blijven er drie (‘liberale’) rechters die zijn benoemd door democratische presidenten en vijf (‘conservatieve’) rechters benoemd door republikeinse presidenten. De vervanging van de ‘liberale’ Ginsburg door een ‘conservatieve’ rechter kan generaties lang implicaties hebben voor kwesties als betaalbare gezondheidszorg en toegang tot abortus.
De rechters van het Hooggerechtshof zijn immers voor het leven benoemd. Het is de president die een kandidaat aandraagt en de senaat die die kandidaat al dan niet aanvaard. Donald Trump en de voorzitter van de Senaat Mitch McConnell kunnen nu hun keuze maken. Gezien de Republikeinen de meerderheid in de Senaat hebben lijkt dat een gemakkelijke opdracht te zijn.
Gemakkelijk maar misschien ook hypocriet. In 2016 overleed Antonin Scalia in februari, 9 maanden voor de presidentsverkiezingen. Mitch McConnell, die toen ook al voorzitter van de Senaat was, beweerde dat de vacature pas na de presidentsverkiezingen mocht worden ingevuld. Hij refereerde daarbij naar een toespraak die toenmalig senator Joe Biden in 1992 hield. Biden betoogde dat president Bush tot na de verkiezingen moest wachten met het benoemen van een vervanger als er in de zomer een zetel van het Hooggerechtshof vrijkwam.
In principe mocht Barack Obama toen echter iemand anders benoemen. Na veel vijven en zessen nomineerde hij Merrick Garland, een opperrechter bij een Amerikaanse Hof van Beroep. Er volgde een langdurige politieke strijd. Mitch McConnell beleefde een van de hoogtepunten uit zijn carrière toen hij oog in oog met Barack Obama stond en hem vertelde dat hij die zetel niet zou krijgen. Uiteindelijk werd het zitje pas toegekend in 2017 nadat Donald Trump was ingehuldigd als president. En het was niet de kandidaat van Obama die hem kreeg maar Neil Gorsuch, een originalist en textualist, wat wil zeggen dat hij de grondwet zoveel mogelijk en letterlijk wil interpreteren zoals ten tijde van het opstellen ervan.
Maar de situatie is nu anders. Tenminste volgens Mitch McConnell en Donald Trump. In een een-tweetje beloofde Mc Connell vrijdagavond, slechts twee uur na de dood van Ginsburg, om de kandidaat die Trump zou voordragen te aanvaarden. Donald Trump zelf drong er zaterdag op aan dat de Senaat “onverwijld” zijn aanstaande nominatie in overweging nam.
Te omzeilen klippen
Naarmate de verkiezingen van 3 november naderen, groeien se speculaties voor ‘de dag erna’. Niet alleen over wie de winnaar zal zijn, maar ook of de verliezer de uitslag zal aanvaarden. Gedurende de hele zomer heeft Donald Trump namelijk laten doorschemeren dat hij de uitslag van de verkiezingen, die volgens hem ten prooi zullen vallen aan fraude en oplichterij, niet zal accepteren. Er is geen bewijs voor de beschuldigingen van corruptie bij het stemmen per post, maar de loutere veronderstelling dat in het gepolariseerd Amerika een van de twee kanshebbers de uitslag van de stemming zpu kunnen verwerpen, doet de alarmbellen rinkelen. Zo verzamelde Biden’s verkiezingsteam nu al honderden advocaten in wat zij “het grootste verkiezingsbeschermingsprogramma in de Amerikaanse geschiedenis” noemen.
Het risico bestaat dat de uitdagers de uitslag van de stemming in een of meer staten zullen betwisten. Als dit gebeurt hebben de staten tot 8 december de tijd om eventuele geschillen op te lossen. Het kiescollege komt dan op 14 december bijeen om te stemmen en het nieuwe congres telt de stemmen van het college op 6 januari.
Of er nu overeenstemming is over de uitslag of niet, het presidentieel mandaat eindigt in ieder geval op 20 januari. Zo bepaalt de Grondwet. Als Republikeinen en Democraten het tegen die tijd nog steeds niet eens zijn over wie de winnaar is, ligt de bal bij de voorzitter van het Huis van Afgevaardigde, Nancy Pelosi. Tenminste als zij haar positie na de verkiezingen kan handhaven.
Maar goed, wat gebeurt er als Donald Trump zijn herverkiezing verliest en weigert te vertrekken?
