Donald Trump voorspelt dat de stemming zal eindigen “in het Hooggerechtshof” en garandeert niet dat hij de uitslag zal aanvaarden als hij verliest. En dra volgt het eerste televisiedebat met zijn uitdager Joe Biden.
De stand van zaken
Geen acht maar negen rechters zijn er nodig. Het zal belangrijk zijn, want “ik denk dat dit in het Hooggerechtshof zal eindigen.” De woorden van Donald Trump laten er geen twijfel over bestaan. Het werd herhaaldelijk verondersteld en hij zinspeelde er zelf halfmondig op in zijn toespraken. Donald Trump is niet van plan een uitslag van de verkiezingen te erkennen waarin hij het onderspit moet delven. Hij bereidt zich voor op de strijd. En dat is niet alles, op de vraag of hij een vreedzame machtsoverdracht kon garanderen in geval van een nederlaag, antwoordde hij met een laconiek “we zullen zien.”
Zoals gewoonlijk leidden zijn woorden tot een stroom van reacties. Kritiek van zijn tegenstanders uiteraard, maar dit keer ook van republikeinen.. Een vreedzame machtsoverdracht “is fundamenteel voor de democratie”, schreef senator Mitch Romney in een tweet, “zonder dit is het Belarus.” Hij verzekerde Trump echter van zijn steun voor de benoeming van de nieuwe rechter.
Maar waarom zijn zo velen ervan overtuigd, of in ieder geval bang, dat Trump de verkiezingsuitslag niet zal erkennen? Ten eerste, omdat hij het zei: “de enige manier waarop ze ons deze verkiezing kunnen laten verliezen, is door ze te manipuleren.” Ten tweede: hij deed dat trouwens al. In 2016 heeft hij herhaaldelijk het feit ter discussie gesteld dat hij de stem van het volk tegen Hillary Clinton verloor en ‘slechts’ won dankzij de stem van het kiesdistrict, een scheefgetrokken systeem dat het platteland en de conservatieve staten oververtegenwoordigt, ten nadele van de steden en de etnische minderheden.
De zenuwen staan gespannen
Bovendien zwaait de president al wekenlang met het schrikbeeld van vervalste verkiezingen, waarbij hij zich vooral verzet tegen het stemmen per post. Dit jaar is dat door corona meer dan ooit nodig in een land met meer dan 7 miljoen besmette mensen en 202.000 doden.
Maar er is nog iets anders. Nu de datum van de verkiezingen nadert, lijkt het steeds duidelijker dat het risico niet is dat een verslagen Trump het Witte Huis weigert te verlaten. In dat geval, was zijn tegenstander Joe Biden ervan overtuigd, “zal het leger hem naar buiten begeleiden”. Het risico schuilt eerder in het feit dat Trump zijn presidentiële bevoegdheden zal gebruiken om tijdens het interregnum, de tijd tussen de dag van de verkiezingen (3 november) en de dag van de inhuldiging (20 januari) de boel zal verzieken door de uitslag van de verkiezingen in twijfel te trekken. Tenminste wanneer de uitslag ongunstig voor hem zou uitdraaien. Daar hebben we het trouwens al over gehad in een vorig artikel. Wanneer in het begin, op de avond van de verkiezingen, de uitslag Trump schijnbaar voordeel geeft, zou hij er van kunnen profiteren om zich als winnaar uit te roepen en daarna weigeren een definitief resultaat van het tegenovergestelde erkennen.
Het is niet zo’n absurd scenario. Net als bij de verkiezingen in 2000 tussen Bush en Al Gore zou er een eindeloze juridische strijd kunnen losbarsten, waarbij de politieke voorkeur van de rechters (tot in het Hooggerechtshof!) doorslaggevend kan worden. Per post verstuurde stembiljetten zullen genoeg gebreken hebben voor de Trump advocaten om aan te grijpen. Technische fouten zijn er mogelijk bij de vleet. Kiezers die een ander adres opgeven dan dat ze opgaven bij hun registratie, of een andere versie van hun naam schrijven (bijvoorbeeld Ben in plaats van Benjamin), of hun handtekening is in de loop der jaren veranderd, of ze tekenen niet maar schrijven gewoon hun naam op de handtekeninglijn, of hun stembiljet steekt niet in een binnenste veiligheidsenveloppe, enz.
Bij fysiek stemmen kunnen dit soort kleine fouten eventueel in het stembureau opgelost worden, maar bij per post stemmen is er haast geen mogelijk om iets recht te zetten – zoals Barton Gellmann in The Atlantic uitlegt. Volgens de peilingen zullen de constante verwijzingen van Trump naar de mogelijke fraude bij het stemmen per post de Republikeinse kiezers voor een groot deel aanzetten om persoonlijk te gaan stemmen. De overgrote meerderheid van de stemmen per post zou dus voor zijn rivaal Joe Biden zijn.
Op verkiezingsavond zullen de zenuwen gespannen staan. Er zullen grote verwachtingen zijn over wie er gewonnen en wie er verloren heeft. Als je bovendien rekening houdt met de context waarin die verkiezingen doorgaan. Er zijn terug grote straatprotesten nadat een Grand Jury besloot geen enkele agent aan te klagen voor de dood van Breonna Taylor, de 26-jarige Afrikaans-Amerikaanse vrouw die tijdens een politie-inval op haar appartement in maart jongstleden werd doodgeschoten. De enige beschuldiging – tegen een officier die al geschorst is – is die voor gevaarlijk gedrag. In Louisville, Kentucky, zijn bij botsingen met de politie twee agenten door kogels gewond geraakt en tientallen arrestaties verricht.
Een eerste televisiedebat
Ondertussen wordt het eerste televisieduel tussen de twee presidentskandidaten op dinsdag 29 september gehouden. De Democraten zijn nerveus, ze maken zich zorgen over Joe Biden. Zal hij het niet verknoeien? Zal hij zich niet laten inpakken door een Trump die wat grapperig zal doen over zijn blunders en versprekingen? Zal de voormalige plaatsvervanger van de welbespraakte Obama niet over zijn woorden struikelen? Hoe zullen de reacties zijn in belangrijke staten zoals Florida en Arizona? Volgens een recente peiling van Reuters/Ipsos gaan beide kandidaten daar gelijk op met elk 47% van de stemmen.
En Trump? Heeft hij geen val voor zichzelf opgezet door onophoudelijk Biden’s leeftijd en mentale toestand aan te vallen? “Acht jaar als vicepresident, drie decennia in de Senaat, twee debatten als vicepresident en hij kwam net voorbij een dozijn debatten in de Democratische voorverkiezingen waar hij twee dozijn tegenstanders versloeg – dat is de Joe Biden die we verwachten,” zei Murtaugh, de communicatiedirecteur van Trump-campagne. Wat als Biden beter overkomt dan de ‘Sleepy Joe’ zoals de Trump-campagne hem het grootste deel van deze zomer heeft gepresenteerd? Gaan de alarmbellen luiden in Texas, Georgia en Iowa? Volgens de laatste peilingen heeft Trump in Texas nog wel een voorsprong van 3,6 punten, in Georgië is dat slechts 1,0 terwijl de strijd in Iowa gelijk opgaat.
De thema’s
Verleden week kreeg de Amerikaanse verkiezingscampagne een andere wending. Na het overlijden op 18 februari van Ruth Bader Ginsburg, rechter bij het Hooggerechtshof. Trump kondigde aan dat hij snel zijn nominatie van wie haar moet opvolgen zal bekend maken: Op pole position stonden Amy Coney Barrett, moeder van zeven, integristisch katholiek, pro-life en anti-abortus, en Barbara Lagoa, een rechter uit Florida en dochter van Cubaanse bannelingen die Trump het beslissende duwtje in de rug kon geven in het verkiezingsduel dat in de staat opdoemt en die er – volgens peilingen – op het scherpst van de snede zal gevoerd worden.
Het werd uiteindelijk Amy Coney Barrett. de Democraten hebben in de Senaat niet genoeg stemmen om te voorkomen dat ze wordt bevestigd, maar ze moesten wel een strategische keuze maken. De Republikeinen hoopten dat ze Barrett persoonlijk zouden aanpakken. De kans bestaat echter dat dit averechts kan werken Ze concentreren zich dus op wat haar benoeming zou betekenen voor het beleid in de VS. Chuck Schumer, de democratische leider in de Senaat zei daarover: “Een stem voor Amy Coney Barrett is een dolk gericht op het hart van de gezondheidszorg die Amerikanen zo hard nodig hebben en willen.” En ACA (Affordable Care Act), informeel bekend als Obamacare is vandaag in het door coronavirus geteisterde Verenigde State een belangrijk onderwerp voor de verkiezingen.
Tot aan de dood van Bader Ginsburg bestond het Hooggerechtshof uit 5 Republikeinse genomineerden en 4 Democratische genomineerden. Nu krijgt Trump de kans om een zesde conservatieve rechter te benoemen en de algemene oriëntatie van het Hof voor een lange tijd (de rechters worden voor het leven benoemd) veel meer naar rechts te sturen. De bevoegdheid van de president om federale rechters te benoemen en de senaat om deze te bevestigen is altijd een van de electorale kwesties geweest die de Amerikaanse burgers het meest dierbaar zijn. In 2016 hebben veel conservatieven voor hem gestemd, hoewel ze niet van hem overtuigd waren, maar hoopten op een conservatiever gerechtshof.
Volgens een recente peiling van het PEW Research Center is het Hooggerechtshof sinds 2016 veranderd. Het aandeel Republikeinen dat de rechtbank als ‘middle of the road’ beschouwt, is toegenomen, terwijl het aandeel dat zegt dat het ‘liberaal’ is, gedaald is. Over dezelfde periode gezien zijn de Democraten eerder geneigd om te zeggen dat het Hof conservatief is.
Voor sommige conservatieven zal de ideologie van het Hooggerechtshof bij de presidentsverkiezingen van dit jaar opnieuw meespelen. Trump is zich daar terdege van bewust en ziet hier een kans om de aandacht van de kiezers te verleggen van het coronavirus, de protesten, de natuurbranden en de werkloosheid. De Republikein vormen daarbij blok achter Trump. Ze hebben een meerderheid van 53-47 in de Senaat, en tot nu toe hebben slechts twee Republikeinse senatoren gezegd dat ze zich zullen verzetten tegen de nominatie van een opperrechter zo dicht bij de verkiezingen. Van de democraten mag worden verwacht dat ze het proces zo moeilijk mogelijk zullen maken.
De kwestie wordt nog relevanter als je bedenkt dat er de afgelopen maanden een aantal zaken zijn geweest waarbij sommige conservatieve rechters, waaronder de door George W. Bush in 2005 genomineerde opperrechter John Roberts, samen met liberale collega’s beslissingen namen die voor de conservatieven onverteerbaar zijn. Bijvoorbeeld over de belastingaangiftes van Trump en de uitbreiding van de bescherming tegen genderdiscriminatie op het werk voor LGTB-personen. Door nu een sterk conservatieve rechter te benoemen is het minder waarschijnlijk dat zich in de toekomst nog dergelijke situaties voordoen. Een belangrijk punt zal abortus zijn. De Democraten vrezen dat het arrest Roe vs Wade uit 1973, dat dit recht garandeert, teniet wordt gedaan.
Mitch McConnell, de leider van de meerderheid in de Senaat, heeft nog niet duidelijk gemaakt of de partij de rechter voor of na de verkiezingen wil bevestigen. Het is als poker spelen. Een stemming vóór november stelt de voordracht veilig. Een stemming na de verkiezingen – wat mogelijk is vermits de huidige Senaat in functie blijft tot 3 januari – zou de conservatieve kiezers echter een stimulans kunnen geven om republikeins te stemmen. Dus zelfs als de Republikeinen in november de meerderheid in de Senaat verliezen, hebben de president en zijn partij nog twee maanden de tijd om het spel uit te spelen.
Stratego
Volgens een onderzoek van de New York Times zou de Republikeinse Partij groene kandidaat Howie Hawkins willen helpen om zijn naam op stembiljetten te laten registreren in belangrijke staten als Wisconsin, Pennsylvania en Montana.
Het gaat hier niet om een bekering op de valreep voor het groene gedachtegoed. Het is eerder een uitgekiende verkiezingsstrategie. De presidentsverkiezingen gaan (bijna) altijd tussen de kandidaten van de twee belangrijkste partijen. Maar er kan ook gekozen worden voor andere partijen, zoals de libertaire en de groene partij. Iemand kan zich als presidentskandidaat voorstellen als onafhankelijke kandidaat of als “write-in” kandidaat, die dan in aanmerking komt om zijn naam op het stembiljet te schrijven. Het is zeer onwaarschijnlijk dat zulke kandidaten winnen. Maar ze snoepen wel stemmen af van de twee favoriete kandidaten.
Zo gebeurde het in 2016. In de drie staten die Trump de overwinning opleverden, Wisconsin, Pennsylvania en Michigan, kreeg Green Party kandidaat Jill Stein meer stemmen dan het verschil in stemmen tussen Donald Trump en Hillary Clinton. In Michigan versloeg Trump Clinton met minder dan 11.000 stemmen, terwijl Stein er 51.000 en de libertaire Gary Johnson er 172.000 stemmen kregen. In 2000 won George Bush in Florida van Al Gore met slechts 600 stemmen meer. De Groenen kregen er 97.000 stemmen. Juist om Biden te hinderen probeerden de Republikeinen Hawkins te helpen zijn kandidatuur te lanceren in enkele staten die beslissend kunnen zijn in november.
Maar de strategie lukt dit jaar niet. Hawkins naam zal, ondanks Republikeinse inspanningen niet op het stembiljet staan in Wisconsin of Pennsylvania. Wegens procedurefouten. In 2016 stond de Green Party kandidaat op de stembiljetten van 44 staten. Dit keer slechts in 28. Rapper Kanye West, hoewel een grote fan van Trump, komt als onafhankelijke kandidaat op. Volgens de Democraten een manier is om stemmen van Biden in te pikken. Hij staat in slechts 11 staten op het stembiljet.
Dit jaar zijn er nog enkele verschillen met 2016. Toen konden noch Trump, noch Clinton de kiezers van hun partij voor 100% overtuigen. Dit jaar lijken echter meer Democraten, velen weliswaar met dichtgeknepen neus, op Biden te zullen stemmen. Vier jaar geleden was Trump als president een verrassing, terwijl het nu best mogelijk is dat Trump een tweede mandaat krijgt. Kan je dan als Democraat een proteststem uitbrengen op een derde kandidaat zonder het risico te lopen dat het in Trump’s voordeel uitdraait?
Na het schrijven van dit artikel blijven er nog 37 dagen te gaan.
