Een goede maand geleden, in februari 2021 trok een “polaire wervelwind” door de VS en veroorzaakte er een “perfecte (winter)storm” die Texas teisterde. Dit extreem weerverschijnsel staan niet op zichzelf. Het maakt deel uit van de keten van de gevolgen van de klimaatverandering die de levensomstandigheden van de Texanen aantast. Dit koudefront maakt zelf deel uit van een cascade-effect doordat de polaire straalstroom wordt gedestabiliseerd, en dat is dan weer een gevolg van de snelle opwarming van het Noordpoolgebied.
De catastrofe toont aan dat de kans dat Texas onbewoonbaar wordt steeds groter wordt. De gevolgen van die extreme winter zijn immers cumulatief voor de infrastructuur, de levensomstandigheden en de wisselwerking van infrastructuur, levensomstandigheden en milieu. Dat is niet alleen voor Texas belangrijk maar ook voor de wereld want Texas is belangrijk voor de energiepolitiek van de wereld.
Sinds de prehistorie is een huis de plaats waar mensen wonen, zich kunnen verwarmen en beschermen. Vuur genereert warmte en muren bieden bescherming terwijl ze ook een deel van de warmte binnenhouden. Deze twee elementen zijn bepalend voor het systeem van het hebben van een vaste woonplaats.
De extreme koudegolf die Texas in februari 2021 teisterde, ondermijnt deze orde van dingen zwaar. De golf van polaire lucht die dwars door de Verenigde Staten sneed en die Texas bevroor, was zo koud dat miljoenen huizen, gebouwd voor het warme klimaat van Texas, veel meer elektriciteit moesten gaan verbruiken voor verwarming en enorme schade opliepen.
De overbevraging van het net veroorzaakte enorme stroomstoringen. De verhoogde druk op het elektriciteitsnet had een vermenigvuldigend effect op het crashen ervan met als gevolg dat de verwarming in de huizen ook stilviel. De stroomonderbrekingen hadden repercussies tot in Mexico. De doorvoer naar het buurland werd afgesloten omdat Texas zelf “zijn gas nodig had”. Bijna 5 miljoen mensen in het noorden van Mexico hadden in de daaropvolgende dagen te kampen met stroomonderbrekingen en black-outs. Mexico is voor zijn elektriciteitsproductie immers voor ongeveer 65% afhankelijk van de invoer van aardgas uit de VS.
In Texas zaten miljoenen mensen plots gevangen in een ijskoude val. Bovendien bevroor de vriestemperaturen ook het water in de waterleidingen. In duizenden huizen sprongen de leidingen massaal waardoor op het ogenblik dat ze ontvroren ontelbare in huis overstromingen ontstonden. Naast een brand is waterschade is van het ergste wat in een huis kan gebeuren. Het kan plafonds, vloeren, muren, elektronica en andere voorwerpen vernielen die veel geld kunnen kosten om te herstellen of te vervangen.
Met andere woorden, het Texaanse ‘Suburbia’ is een gigantische val geworden door zijn fundamentele kwetsbaarheid voor een vrieskou uitgelokt
Het essentiële beroep van loodgieter
Dit betekent dat tot nog toe ‘onzichtbare’ gebreken in het model van de stedelijke ontwikkeling in de VS aan het licht kwamen, zoals de massale destructie van waterleidingen, rioleringen en warmtevoorziening in de hele staat. Deze enorme vernieling herstellen of vervangen is een kwestie van lange adem met heel veel consequenties die zich niet beperken tot Texas alleen.
Neem nu bijvoorbeeld de plotse en enorme behoefte aan loodgieters. De Texaanse regering riep geschoolde arbeiders uit alle hoeken van de Verenigde Staten op om te komen helpen. Ze versnelde zelfs de validering van de aanvraag tot erkenning als loodgieter voor zij die niet in Texas woonden. Het was trouwens dringend omdat de loodgieterijcrisis snel een massale en blijvende watercrisis aan het worden was. Miljoenen Texanen hadden immers met de gesprongen leidingen en waterverwarmers geen toegang meer tot vers water voor het huishoudelijk en sanitair gebruik.
Het aantrekken van duizenden loodgieters uit de hele VS zal echter waarschijnlijk ook leiden tot nationale spanningen op het gebied van de plots ‘zeer essentiële’ behoefte aan loodgieters. Wanneer loodgieters hun eigen steden en staten verlaten om in Texas aan de slag te gaan zullen noodzakelijke reparaties in hun eigen steden en staat uiteraard niet gebeuren of uitgesteld worden en dus verergeren.
Van bevroren aardgasputten tot exorbitante elektriciteistsprijzen
Maar niet allen waterleidingen en rioleringen gingen stuk in het ingevroren Texas. De prijs van de nog leverbare elektriciteit schoot door de enorme vraag door het plafond. Aardgasputten en windturbines kregen tijdens de winterstorm met problemen te kampen: ze bevroren. Maar aardgas is in Texas de voornaamste bron voor de opwekking van stroom en warmte. De belangrijkste oorzaak van de stroomstoringen leken dus de aardgasleveranciers te zijn. Veel van hun apparatuur is niet ontworpen om zulke lage temperaturen tijdens de productie te weerstaan.
In een gedereguleerde energiemarkt is het voorspelbaar dat er dan een snelle en grote stijging van de elektriciteitsprijzen volgt. Door automatische betalingsopdrachten bij de bank aan hun elektriciciteitsleverancier waren mensen op een paar dagen tijd honderden en soms duizenden dollars kwijt. De procureur-generaal van Texas klaagt zelfs het energiebedrijf Griddy, LLC aan wegens “het overtreden van de Texas Deceptive Trade Practices Act door middel van valse en misleidende reclame- en marketingpraktijken.” De Electric Reliability Council of Texas (Ercot) had de prijzen exponentieel verhoogd in een poging om stroomproducenten ertoe te overhalen stroom te blijven leveren tijdens de wijdverspreide black-outs. Ercot stelde de prijzen vast op het maximumniveau van 9.000 dollar per megawatt/uur tijdens de koudegolf. In 2020 was de gemiddelde prijs 22 dollar.
Met andere woorden, in een paar dagen tijd verloren miljoenen mensen hun huis én hun financiële zekerheid door een straal polaire lucht. De financiële tol zal zeker nog hoger oplopen, omdat de nodige reparaties betaald zullen moeten worden terwijl de waarde van de huizen in waarde dalen. Ondertussen zullen diegenen die hun huis met een lening gekocht hebben hun hypotheek moeten blijven afbetalen. De verzekeringsmaatschappijen zullen de schade wel tot op zekere hoogte (moeten) vergoeden maar dat zal later ongetwijfeld doorwegen in de jaarlijks te betalen verzekeringspremies. Dit betekent dat in potentie miljoenen mensen op een brutale manier plots in zeer precaire situaties belandden. Met andere woorden, de levensomstandigheden zelf in Texas worden een voedingsbodem voor kwetsbaarheid door klimaatverandering.
Texas ervaart dus letterlijk de klimaatcrisis. Niet voor de eerste keer trouwens. In 2011 kende de staat bijvoorbeeld ook al een koudegolf. Die ging ook gepaard met problemen met het elektriciteitsnet en leidde toen tot aanbevelingen om de energie-infrastructuur te versterken om soortgelijke situaties in de toekomst te voorkomen. Die aanbevelingen werden echter grotendeels genegeerd wegens te duur.
Orkaan Harvey
In 2017 woedde de titanische orkaan Harvey. Harvey wordt beschouwd als de natste tropische cycloon ooit in de VS. De storm veroorzaakte catastrofale overstromingen. In Texas raakten meer dan 30.000 mensen hebben en houden kwijt. Minstens 68 mensen stierven aan de directe gevolgen van de storm, het grootste aantal directe sterfgevallen door een tropische cycloon in Texas sinds 1919. Harvey stortte maar liefst 22 kubieke kilometer regenwater over de zuidoostelijke kustgebieden van de VS. De kust en het achterland van Texas deelden mee in de brokken. Het duurde meer dan vijf weken voordat al dat extra water naar zee was gestroomd.
Deze extreme gebeurtenissen brengen altijd enorme kosten met zich mee. Niet alleen de kosten van reparaties en vervanging van materiaal maar ook door (tijdelijke) bedrijfssluitingen. Wie Texas zegt, zegt olie. Door de ijsstorm van februari moesten veel olie- en gasvelden stilgelegd en de doorvoer ervan in de pijplijnen opgeschort worden. Bij gebrek aan elektriciteit vielen immers de olie- en gasvelden en de pompen die de olie en gas door de pijplijnen stuwen ook stil. Het stoppen leidde tot het affakkelen, het verbranden van vrijkomende gassen, om schade aan de installaties te voorkomen. Dat affakkelen verduisterde de lucht in Oost-Texas met rook die van mijlenver te zien was. De vijf grootste raffinaderijen stootten volgens voorlopige gegevens meer dan 150 ton verontreinigende stoffen uit, waaronder benzeen, koolmonoxide, waterstofsulfide en zwaveldioxide.
Het stoppen van de productie had ook een onmiddellijke impact op bedrijven in de marge van die industrie terwijl de kosten voor de noodzakelijke ontgifting vanwege massale vervuiling door industriële chemicaliën en rioolwater torenhoog opliepen.
Sinds het begin van de jaren 2000 is Texas het centrum van de onconventionele Amerikaanse schalieolie- en -gasrevolutie. Die revolutie werd mogelijk door de doorbraak van de fracking-technologie. Zo groeide de exploitatie van het enorme Permbekken van een schamele 850.000 vaten in 2007 naar een productie van 2 miljoen vaten in 2014. Dat was toen nagenoeg 25% van de Amerikaanse productie van ruwe olie.
Sinds 2014 is Texas een nog belangrijker olie- en gasproducent geworden. De twee reusachtige velden Spraberry en Wolfberry in het Permbekken behoren tot de vijf grootste olievelden ter wereld. De schalierevolutie veranderde de VS weer in een belangrijke olie- en gasproducent, zoals het dat ook was tot het einde van de jaren 1970. Daardoor konden de VS weer, naast de OPEC en Rusland, aanschuiven aan de tafel van de grote olie- en gasproducenten.
Ondertussen had Covid-19 zich ook gemanifesteerd
Met COVID-19 zijn de olie- en gasprijzen tijdens de lente van 2020 echter zwaar gekelderd. In april 2020 storten ze zelfs in enkele uren tijd in tot -37 dollar. Je kreeg dus bij wijze van spreken geld toe bij de aankoop van olie. Sindsdien bevindt de Amerikaanse schalieolie- en -gasindustrie zich ook figuurlijk in zwaar weer. De enorme kosten en de magere winsten maken haar immers zeer gevoelig voor lage energieprijzen. De Covid-catastrofe maakte de schalieolie- en gaswinning in Texas economisch en financieel zeer broos. Deze kwetsbaarheid leidde tot het enorme verlies van 60.000 jobs in de olie- en gasindustrie in Texas.
De impact van de Covid-19 pandemie voor de sociale kwetsbaarheid in Texas is immens. Sinds maart 2020 zijn 45.000 van de 29 miljoen Texanen gestorven aan Covid-19. Het gewicht van de sterfgevallen viel ongelijk verdeeld over de staat – onder de doden zijn er onevenredig veel latino’s en grenssteden met een populatie van veel latino’s behoren tot de zwaarst getroffen gebieden. Eén op de vijf sterfgevallen waren bewoners van woon- en zorgcentra en ziekenhuizen. Het virus doodde vooral mensen van 60 jaar of ouder in een staat waar de mediane leeftijd 35 is.
De houding van de Texaanse regering was, op zijn minste gezegd, niet coherent. Of er mondmaskers gebruikt moesten worden en of er een lockdown moest gehandhaafd worden werd overgelaten aan gemeenteraden terwijl de maatregelen die de federale staat nam vaak tegengesteld waren of (te) vlug versoepeld werden. Zo verzette de Republikeinse gouverneur van Texas, Greg Abbott, zich aanvankelijk tegen steden die het dragen van mondmaskers verplichtten, maar maakte het dan in juli 2020 zelf verplicht voor de hele staat. Elke versoepeling van de maatregelen leidde tot een nieuwe besmettingspiek. Texas was een van de vroegste staten in de VS in het opheffen van lockdowns en winkelsluitingen. “Sneller dan velen van ons plaatselijk hadden gewild,” zegt Sylvester Turner., de burgemeester van Houston daarover. “Het is gewoon een onsamenhangende aanpak geweest.”
De directe tol van de coronacrisis liet zich voelen in de werkloosheidscijfers die tot 8% stegen terwijl de impact op de handels- en de dienstenactiviteiten ingrijpend was. De economische problemen van Texas zijn niet het gevolg van de Covid-19 pandemie alleen maar corona heeft zeker consequenties voor de Texaanse energie-’renaissance’ die het gevolg is van het oppompen van schalieolie en -gas.
Texas als waarschuwing voor de wereld
Met andere woorden, de extreme weersomstandigheden veroorzaakt door de klimaatverandering ruïneert in correlatie met de coronapandemie letterlijk de schalierevolutie en alle activiteiten die ervan afhankelijk zijn, terwijl de werkloosheidscijfers in de hoogte schieten.
Als ijsstormen, orkanen, hittegolven veroorzaakt door de klimaatverandering de infrastructuur, de stedelijke en economische ontwikkeling blijven aantasten, zal Texas snel letterlijk onleefbaar worden voor de 29 miljoen inwoners. Mochten de Texanen dan massaal besluiten hun onleefbare staat te verlaten, waar moeten ze dan heen en waar zal zullen ze welkom zijn? Het is des te complexer omdat tal van Amerikaanse staten ook onder hun eigen versies van extreme weerfenomenen lijden.
De Texaanse combinatie van natuurrampen en pandemie heeft ook een internationale dimensie. Het risico dat de schalieolie- en gasidustrie in de VS schipbreuk lijdt, zal grote gevolgen hebben voor de energiemarkten wereldwijd. Het toont echter ook aan wat er kan gebeuren in zo’n rijke en ontwikkelde regio als Texas als het befaamde “veerkracht”-vermogen van een oude geïndustrialiseerde regio wel eens zeer reële grenzen zou kunnen hebben.
Het zou een zeer sterke waarschuwing moeten zijn voor elk land, vooral in de rijke, ontwikkelde en verbazingwekkend kwetsbare westerse wereld.
