Het was een Duits militair laboratorium dat verleden week aankondigde dat er “ondubbelzinnig bewijs” gevonden was dat Alexei Navalny was vergiftigd met ‘Novichok’, een zenuwgas uit het Sovjettijdperk. Angela Merkel beschuldigde de Russische regering er nagenoeg van een poging tot moord te hebben gedaan op de man die nog steeds, zo wordt ons verteld, in coma in een Berlijns ziekenhuis ligt.
“Het roept serieuze vragen op die alleen de Russische regering kan en moet beantwoorden,” vertelde Merkel aan de pers. Ze werd onmiddellijk bijgevallen door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO. Allen eisen ze dat Moskou antwoorden geeft op de ‘serieuze vragen’ die er internationaal rijzen.
De Russische regering verwierp de beschuldigingen en merkte op dat de Duitse autoriteiten Moskou niet rechtstreeks op de hoogte hebben gebracht van haar bevindingen, maar eerst met haar westerse bondgenoten communiceerde. De westerse reactie wordt blijkbaar gecoördineerd zonder dat Moskou een eerlijk proces krijgt. De schuld is, tegen het diplomatieke protocol in en alle rechtregels in, al bevestigd nog voor het proces gevoerd is. En dat is natuurlijk niet voor het eerst als het gaat om westers misproizen in de betrekkingen met Moskou.
Rusland moet volgens het westen vragen over de affaire Navalny beantwoorden maar de Duitse autoriteiten dienen dan eerst wel hun ‘bevindingen’ voor te leggen en verifieerbaar bewijzen aan te dragen. Anders zijn het gewoon op niets gebaseerde geruchten en insinuaties.
De Duitsers beweren “ondubbelzinnig bewijs” te hebben dat Navalny is vergiftigd met Novichok door tests uit te voeren op zijn bloedmonsters. Het Duitse militaire laboratorium en de artsen in Berlijn stelden wel geen stalen ter beschikkin van Rusland om de vermeende bewijzen van een Novichok-vergiftiging onafhankelijk te kunnen nqagaan.
De Russische artsen die het eerst Navalny behandelden nadat hij op 20 augustus, plotseling ziek was geworden tijdens een vlucht van Siberië naar Moskou bevestigden dat zij uitgebreide toxicologische tests hebben uitgevoerd op zijn biologische vloeistoffen en organen, en dat zij geen sporen van giftige stoffen hebben ontdekt. Met name geen sporen van organofosforverbindende zenuwgassen. De Russische medici concludeerden dat Navalny mogelijk ziek is geworden door een stofwisselingsstoornis, zoals een extreem lage bloedsuikerspiegel.
De Russische artsen die Navalny behandelden en misschien wel zijn leven hebben gered door hun snelle interventie, zeiden dat ze de aanwezigheid van cholinesteraseremmers ontdekten die het zenuwstelsel aantasten, maar dergelijke stoffen kunnen worden veroorzaakt door een breed scala aan klinische geneesmiddelen, waaronder geneesmiddelen die geschikt zijn voor de behandeling van diabetes, een aandoening waar Navalny naar verluidt aan lijdt.
Het cruciale punt is echter dat de Russische toxicologische tests geen Novichok of ander dergelijk zenuwgif in het lichaam van Navalny hebben gevonden. De Russische artsen zouden nog steeds de originele lichaamsmonsters bezitten die bij de behandeling van Navalny in Rusland werden afgenomen. Het zijn de Duitsers die beweren dat ze Novichok hebben ontdekt, maar tot nu toe hebben ze geen verifieerbaar bewijs geleverd. We zouden hen gewoon moeten geloven.
Er zijn nog meer vragen. Op 22 augustus werd Navalny vanuit Rusland naar Berlijn gevlogen. Dar gebeurde nadat Duitsland en andere westerse landen zware druk hadden uitgeoefend. Waarom was dat zo dringend en waarom heeft Moskou toegegeven aan die toch wel bijzondere buitenlandse nmenging in een binnenlandse aangelegenheid? Waarom zou Moskou, als het op de een of andere manier had gepland om Navalny met Novichok of een ander gif te treffen, dan zijn transport naar Berlijn toestaan, waar toxicologische tests het vermeende complot aan het licht zouden brengen? Dat scenario lijkt wel zeer onlogisch.
De medewerkers van Navalny beweerden toen hij ziek werd onmiddellijk dat hij vergiftigd was. Ze zeiden dat hij voor zijn vlucht vertrok misschien op de luchthaven vergiftigd was door het drinken van thee. Maar camerabeelden laten zien dat Navalny de thee heeft gekregen van een assistent. Dus, als iemand Navalny wilde vergiftigen met de thee, hoe kon die dan weten dat hij de persoon was die de thee zou krijgen?
Daarnaast hebben de Russische wetenschappers die Novichok hebben ontwikkeld uitdrukkelijk laten verstaan dat als het zenuwgas op de een of andere manier gebruikt zou zijn, Navalny waarschijnlijk al lang dood zou zijn en niet in een coma zou liggen. Ze zeggen ook dat zijn assistenten en degenen die Navalny hebben behandeld aan boord van de vlucht uit Tomsk, onvermijdelijk besmet en ziek zouden zijn geweest, zo dodelijk is dat chemische wapen.
Kort samengevat: Volgens de Russische toxicomogen heeft Navalny geen giftige stoffen in zijn lichaam en zeker geen organofosforverbindende zenuwgas van het type Novichok. Laten we ze het voordeel van de twijfel geven. Het gif werd naar het schijnt pas vijf dagen nadat Navalny vorig weekend in het Berlijnse ziekenhuis werd opgenomen, door het Duitse militaire laboratorium ontdekt. En toch delen de Duitsers hun biologische bewijzen niet met Rusland. In plaats daarvan hebben ze zich gehaast om, samen met hun westerse bondgenoten. Moskou zwaar te beschuldigen. Zonder enige verifieerbare bewijzen is dit een aanfluiting van wat in een normaal proces gebruikelijk is.
Het is gewoon gebaseerd op vermoeden van schuld, russofobie, en het aanvoeren van twijfelachtige, en onbewezen zaken uit het verleden, zoals de vermeende vergiftiging van de Britse dubbelagent Sergei Skripal in 2018 in Salisbury. Skripal en zijn dochter Julia, een Russisch staatsburger, zijn sindsdien schijnbaar van de aardbodem verdwenen. Alleen de Britse autoriteiten kunnen ons daar iets over zeggen. Maar ook voor die vreemde affaire zou Moskou zich, net als bij de Navalny-affaire, moeten verantwoorden..
De timing van de Navalny-affaire is niet onbelangrijk. Een eerste geopolitieke factor is het feit dat Washinton twee keer bakzeil heeft moeten halen in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. De Amerikaanse regering raakte geïsoleerd in zijn poging om binnen het nucleair akkoord met Iran weer strengere sancties op te leggen. Een week eerder slaagden ashington er ook niet in om het wapenambargo tegen Iran te verlengen. Deze week kwamen Russische, Chinese, Britse, Franse en Duitse diplomaten in Wenen bijeen om de internationale nucleaire overeenkomst te redden, ondanks de Amerikaanse druk. De Navalny-affaire ‘vergiftigt’ wel de sereniteit die nodig is om het nucleaire akkoord te verdedigen.
Een andere geopolitieke factor is de onrust in Belarus. Washington en de Europese Unie lijken die te willen gebruiken om de betrekkingen van Rusland met Belarus te verstoren. Nochans beweert Borell, zeg maar de minister van Buitenlandse Zaken van de EU, dat het alleen om de vrijheid en rechten van de Belorussen gaat. “Het geval van Belarus is niet te vergelijken met Oekraïne (…) de demonstranten droegen er Europese vlaggen (in Oekraïne – red.). De Belorussen eisen gewoon een regime van burgerlijke vrijheden en rechten. Er zijn geen Europese vlaggen bij demonstraties en de EU gaat van Belarus geen tweede Oekraïne maken,” verzekerde hij.
Een derde factor – en die is misschien wel de belangrijkste – is het Nord Stream 2-project waarbij Russisch gas naar Duitsland zou stromen. De Trump-regering probeert met alle mogelijke middelen de 11 miljard dollar kostende 1200 kilometer lange pijplijn te boycotten. In Duitsland zelf zitten in de regerende Duitse christen-democratische partij ook pro-Washington-politici die zich hardnekkig hebben verzet tegen dit ambitieuze project. Als het lukt zijn het vooral Polen en Oekraïne die financieel zullen verliezen. Zij zullen veel minder geld ontvangen als de doorvoer van het Russische gas niet meer exclusief over hun grondgebied gaat.
Nord Stream 2 zal van Duitsland een belangrijk land maken op de gasroute. De overeenkomst is immerss gunstig voor owel Moskou als Berlijn en versterkt in principe de banden van Rusland met Europa. Op de lange termijn zal Nord Stream 2 de gastoeveor naar Europa voorgoed veranderen. Oekraïne en Polen, die zich in toenemende mate als trouwe bongenoten van de VS en tegenstanders van Rusland hebben geprofileerd, zullen lals Nordstream-2 er komt, over een paar jaar hun rol zien afnemen en dreigen irrelevant te worden. Dit is voor Washington, Warshau en Kiev een reden tot wanhoop en rechtvaardiging voor internationale manoeuvres met de bedoeling het project te boycotten en te trachten de voordelen voor Oekraïne en Polen veilig te stellen. Ook hier past de Navalny-affaire in een agenda om Moskou een hak te zetten. De New York Times kopte op 3 september: “Navalny Poisoning Raises Pressure on Merkel to Cancel Russian Pipeline”.
Vorige week vridag zei Angela Merkel dat de Navalny-affaire geen invloed had op de voltooiing van het Nord Stream 2-project. Deze week beweert de Duitse militaire inlichtingendienst dat Novichok werd gebruikt om Navalny te vergiftigen, en nu staat Merkel onder verhoogde druk om Nord Stream 2 op te geven. “We moeten antwoorden in de enige taal die het Kremlin begrijpt – de taal van de aardgas- en aardgasverkoop”, zei Norbert Röttgen, hoofd van de Commissie Buitenlandse Zaken van het Duitse parlement en lid van de CDU, Merkel’s partij.
Jürgen Hardt, de CDU-woordvoerder voor Buitenlandse politiek in het Duitse parlement riep van zijn kant op tot een harde Europese houding ten opzichte van Rusland in de Navalny-affaire, maar “Nord Stream 2 staat daar niet centraal in“, benadrukte hij. Hardt herinnerde eraan dat het gas dat door Oekraïne naar het westen wordt gepompt, ook uit Rusland komt. “Het is dus niet de pijpleiding die doorslaggevend is, maar de vraag of er ooit gas doorheen zal stromen.” Hij meende ook dat de de kanselier waarschijnlijk niet zal toegeven aan de druk.
Er zijn inderdaad verschillende serieuze vragen te beantwoorden in de Navalny-affaire. Maar het is misschien wel Duitsland en zijn westerse bondgenoten die het best geplaatst zijn om die te beantwoorden.
