De Taliban kondigden op 7 september 2021 aan dat moellah Hasan Akhund tot interim-premier van Afghanistan is benoemd. Het besluit komt meer dan twee weken nadat de militante islamitische groep de controle over nagenoeg het hele land heeft overgenomen.
The Conversation – een onafhankelijke bron voor nieuws, analyses en meningen van experts, geschreven door academici en onderzoekers – vroeg Ali A. Olomi, historicus van het Midden-Oosten en de Islam aan de Penn State University in de VS, uit te leggen wie mullah Akhund is, en wat zijn benoeming kan betekenen voor Afghanistan temidden van de bezorgdheid over de mensenrechten in het door oorlog geteisterde land.
Wie is moellah Hasan Akhund?
Moellah Akhund is een fascinerende maar betrekkelijk raadselachtige figuur in de Taliban. Hij is een invloedrijke figuur in Afghanistan sinds het ontstaan van de militante groep in de jaren negentig.
Maar in tegenstelling tot andere Taliban-leiders uit die periode was hij niet betrokken bij de Sovjet-Afghaanse oorlog van de jaren ’80. Terwijl Taliban-oprichter moellah Mohammad Omar en zijn plaatsvervangers vochten met de mujahideen – een los netwerk van anti-Sovjet Afghaanse strijders – deed Akhund dat niet.
In plaats daarvan wordt hij veel meer gezien als een religieuze invloed binnen de Taliban. Hij maakte deel uit van de Taliban-shuraraden, het traditionele besluitvormingsorgaan dat bestaat uit godsdienstgeleerden en moellahs – een ereteken dat wordt gegeven aan mensen die zijn opgeleid in islamitische theologie.
Akhund is waarschijnlijk het best bekend als een van de architecten van de vernietiging van de Boeddha’s van Bamiyan, de reusachtige rotsbeelden die in 2001 door de Taliban werden vernietigd.
Aanvankelijk was Omar niet van plan de beelden te vernietigen. Maar de Talibanstichter was woedend toen hij zag dat er geld werd vrijgemaakt voor het behoud van het UNESCO-werelderfgoed, terwijl hij er niet in slaagde humanitaire hulp van de Verenigde Naties voor Afghanistan te krijgen. Daarom won Omar het advies in van zijn shura, en Akhund maakte deel uit van de raad die de vernietiging van de zesde-eeuwse beelden beval.
Akhund speelde een politieke rol in de Taliban-regering van de jaren ’90, toen hij minister van Buitenlandse Zaken was; zijn belang ligt echter meer in de ontwikkeling van de religieuze identiteit van de groep. Hij werd, net als moellah Omar, geschoold in een strenge islamitische ideologie die bekend staat als het Deobandisme.
Na de verdrijving van de Taliban uit Afghanistan in 2001 bleef Akhund een invloedrijke figuur, die vooral opereerde vanuit ballingschap in Pakistan. Van daaruit gaf hij de Taliban geestelijke en religieuze leiding. In die rol verschafte hij de ideologische rechtvaardiging voor de langdurige strijd tegen de Verenigde Staten en de door de VS gesteunde Afghaanse regering.
Vandaag zijn er grosso modo twee facties binnen de Taliban – een militaire vleugel die de dagelijkse acties uitvoert, en een conservatieve religieuze elite met een Deoband-achtergrond die optreedt als de politieke vleugel. Moellah Akhund past zeer goed bij de religieuze factie van de Taliban.
Wat zegt zijn benoeming ons over de Taliban?
Er lijkt een machtsstrijd achter de benoeming van Akhund te zitten. Moellah Abdul Ghani Baradar, die tijdens de beginjaren van de Taliban als plaatsvervanger van Omar fungeerde en na Omars dood de positie van de feitelijke leider bekleedde, werd door veel Afghanistan-deskundigen als een potentieel staatshoofd beschouwd. Maar er zijn politieke spanningen tussen Baradar en het machtige Haqqani-netwerk – een islamistische familiegroepering die de afgelopen jaren de de facto diplomatieke arm van de Taliban is geworden en die erin geslaagd is steun voor de groep te winnen bij andere lokale groeperingen.
De Haqqanis behoren tot de meest militante facties van de Taliban. En de recente verzoenende taal van Baradar over zaken als vrouwenrechten, samenwerking met de internationale gemeenschap en amnestie voor leden van de voormalige regering druist in tegen de ideologie van het Haqqani-netwerk.
Akhund lijkt een compromiskandidaat te zijn tussen aanhangers van Baradar en het Haqqani-netwerk. Het uitstel van zijn benoeming – de Taliban hebben de bekendmaking herhaaldelijk uitgesteld – zou een aanwijzing kunnen zijn voor de interne verdeeldheid binnen de Taliban. Toen de aankondiging kwam, ging deze vergezeld van het nieuws dat Baradar zijn plaatsvervanger zou worden, terwijl twee leden van het Haqqani-netwerk ook in de Afghaanse regering zouden dienen.
Of deze regeling permanent of tijdelijk is, valt nog te bezien, maar het compromis zou een test kunnen zijn voor de Taliban – om te zien hoe effectief Akhund is als een verenigende figuur voor de groep.
Wat betekent de benoeming van Akhund voor Afghanistan?
Akhund is een conservatieve godsdienstgeleerde die onder meer beperkingen voor vrouwen en het ontzeggen van burgerrechten aan etnische en religieuze minderheden voorstaat.
Zijn edicten in de jaren ’90, die door de Taliban werden overgenomen, omvatten onder meer het verbod op onderwijs voor vrouwen, het opleggen van scheiding tussen mannen en vrouwen en het dragen van strikte religieuze kledij. Dit alles zou een indicatie kunnen zijn van wat ons nog te wachten staat. Ondanks de verzoenende taal van de Taliban de laatste tijd, acht ik het waarschijnlijk dat we een terugkeer zullen zien naar een aantal van de regels die golden toen de Taliban nog aan de macht waren, waaronder een verbod op onderwijs voor vrouwen.
Op 5 september hebben we reeds gezien dat de Taliban vrouwelijke universiteitsstudenten hebben bevolen de abaya te dragen. De abaya is vergelijkbaar met een burka, maar verschilt in die zin dat de bedekking bijna altijd zwart is. De abaya is niet Afghaans, maar een kledingstijl die meer voorkomt in de Golfstaten Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar.
Ik zie dat de Taliban met dit bevel te kennen geeft Afghanistan binnen een bredere islamistische beweging te willen plaatsen. In de jaren negentig waren de Taliban een insulaire, nationalistische groepering die haar islamitische heerschappij in Afghanistan wilde vestigen. Nu lijkt Akhund ernaar te streven de Taliban naast internationale partners te plaatsen – een ambitie die ook tot uiting komt in de recente diplomatieke toenadering van de Taliban tot de regeringen van Qatar, de VAE en Pakistan.
Bonus video toegevoegd door Plutopia
Hindustan Times: “Taliban’s Hardline Government: Mullah Hasan Akhund is PM, Sirajuddin Haqqani Home Minister”
Dit artikel is onder een Creative Commons-licentie overgenomen uit The Conversation. Hier vind je het oorspronkellijke artikel. The Conversation is een onafhankelijk, non-profit mediakanaal dat samenwerkt met academici die deskundigen zijn in hun vakgebied om korte, duidelijke essays te publiceren over actuele onderwerpen die verband houden met hun expert
De standpunten in dit artikel zijn uitsluitend die van de auteur en kunnen al dan niet een weergave zijn van de standpunten van Plutopia.
